फेसबुकच्या संकटाचा अमेरिकी तंत्रज्ञान उद्योगावर परिणाम
प्रस्तावना
फेसबुक (Meta Platforms Inc.) आणि
त्याचा मुख्य कार्यकारी अधिकारी मार्क झुकरबर्ग एका मोठ्या संकटात अडकले आहेत.
फेसबुक, इंस्टाग्राम आणि व्हॉट्सअ‍ॅप या तीन प्रमुख सोशल मीडिया कंपन्यांच्या
एकत्रित व्यवहारशैलीवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित झाले आहे. यामुळे संपूर्ण टेक्नॉलॉजी
उद्योगावर दूरगामी परिणाम होण्याची शक्यता आहे.
मुख्य
मुद्दे
१.
मोनोपोलीचा आरोप आणि एंटी-ट्रस्ट कायद्याअंतर्गत खटला
- अमेरिका आणि इतर देशांतर्गत कंपन्यांवर मक्तेदारी निर्माण
करण्याचे आरोप झुकरबर्ग यांच्यावर लावले जात आहेत.
- इंस्टाग्राम, व्हॉट्सअ‍ॅप आणि Snapchat यांना
संपवण्यासाठी किंवा बाजारातून काढून टाकण्यासाठी झुकरबर्ग यांनी त्यांना विकत
घेण्याचा प्रयत्न केला.
- फेडरल ट्रेड कमिशन (FTC) यांनी दाखल केलेला खटला अमेरिकेत
या एकाधिकार विरोधी कायद्याचा एक गंभीर नमुना आहे.
२.
झुकरबर्गच्या ईमेल्सद्वारे उघडकीस आलेली रणनीती
- २०१२ च्या एका ईमेलमध्ये त्यांनी लिहिलं होतं,
"न्युट्रलाइज अ कंपिटिटर" – म्हणजे स्पर्धकाला निष्क्रिय करा.
- हे ईमेल न्यायालयात ‘Smoking Gun’ म्हणजे स्पष्ट पुरावा
म्हणून सादर झाले आहेत.
- त्यांनी स्वतः मान्य केलं की हा 'पॅरानोया' होता – अति
सावधगिरीचा भाग.
३.
भारतीय संदर्भ आणि TikTok चा बंद होणे
- भारतात TikTok बंद करण्यात आल्यानंतर फेसबुकला मोठा फायदा
झाला.
- व्हिडिओ प्लॅटफॉर्म TikTok हा फेसबुकसाठी सर्वात मोठा
स्पर्धक होता.
- काही संशय असा आहे की राष्ट्रीय सुरक्षेच्या नावाखाली फेसबुकला
बाजारपेठ मिळवून देण्यासाठी TikTok वर बंदी घातली गेली.
४.
राजकीय हस्तक्षेप आणि Facebook च्या धोरणांची टीका
- फेसबुकवर आरोप आहेत की त्यांनी भारतात आरएसएस आणि भाजपशी
संबंधित द्वेषमूलक कंटेंटवर दुर्लक्ष केले.
- यामुळे भारतात दोन समुदायांमध्ये तणाव वाढवण्यास मदत
झाली.
- कंपनीच्या धोरणप्रमुखाचा राजीनामा आणि या संदर्भातील
साक्षीदारांनी फेसबुकचा राजकीय हेतू उघड केला.
परिणाम
आणि शक्य तात्पर्य
- जर FTC चा खटला यशस्वी झाला, तर फेसबुकला तीन वेगळ्या
कंपन्यांमध्ये विभाजित करावं लागू शकतं.
- यामुळे डेटा शेअरिंग, एल्गोरिदम आणि व्यवसाय धोरणे
स्वतंत्र बनतील – ज्यामुळे Meta चे सामर्थ्य आणि साख घसरेल.
- अमेरिका तसेच भारतासारख्या देशात टेक कंपन्यांवर सरकारचा
वचक वाढेल.
- भविष्यात झुकरबर्ग यांना CEO पदावरून हटवलं जाऊ शकतं, व
कंपनीत त्यांचा अधिकारही कमी केला जाऊ शकतो.
निष्कर्ष
फेसबुकचे संस्थापक मार्क झुकरबर्ग आणि
Meta कंपनी यांच्यावर चाललेला खटला केवळ एका व्यक्ती वा कंपनीबद्दल नाही, तर
संपूर्ण डिजिटल जगात मोनोपोली, गोपनीयता, राजकीय हस्तक्षेप आणि स्पर्धेच्या
नैतिकतेविषयी आहे. जागतिक स्तरावर सोशल मीडिया कंपन्यांवर नवी नियमावली लागू
करण्याची ही वेळ आहे. यापुढे अशा कंपन्यांच्या कारभारावर सार्वजनिक आणि कायदेशीर
देखरेख अत्यावश्यक ठरणार आहे.